Thiểu năng tuần hoàn não: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Thiểu năng tuần hoàn não là gì?

Thiểu năng tuần hoàn não (hay còn gọi rối loạn tuần hoàn não) là tình trạng lượng máu lên não giảm, làm giảm sự cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng nuôi não khiến cho tế bào thần kinh não thiếu năng lượng để hoạt động, từ đó ảnh hưởng tới các hoạt động chức năng của não. 

Thiểu năng tuần hoàn não thường gặp ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt ở những người lao động trí óc. Hiện nay, với vô số yếu tố bất lợi cho sức khỏe của cuộc sống hiện đại như: ô nhiễm môi trường, lối sống mất cân bằng, tình trạng căng thẳng thần kinh, chế độ ăn uống không khoa học… thì bệnh cũng có thể xảy ra ở người trẻ tuổi tuy số lượng ít.

Mặc dù thiểu năng tuần hoàn não và đột quỵ thường xảy ra ở lứa tuổi từ 40 trở lên, nhưng thống kê hiện tại cho thấy bệnh này đang ngày càng có xu hướng “trẻ hóa”. Nguyên nhân chính là do cuộc sống hiện đại và công nghệ phát triển nên giới trẻ hiện nay đang phải lao động bằng trí óc vất vả hơn, cường độ làm việc, học tập cao tạo nên áp lực lớn lên não bộ và cơ thể. Khẩu phần ăn uống thiên về chất đạm, chất béo, dầu mỡ và thức ăn chế biến nhanh, thức ăn chứa chất bảo quản dẫn đến nguy cơ tăng cholesterol, mỡ trong máu, gây hẹp và tắc mạch máu não. Giới trẻ cũng càng ngày càng có xu hướng lười vận động, lười tập luyện thể thao và chủ quan vào sức trẻ nên thường ngó lơ những cảnh báo của cơ thể.

Thiểu năng tuần hoàn não ở mức độ nhẹ gây chóng mặt, mất sức lực, suy giảm trí nhớ, kém tập trung và không khống chế được cảm xúc làm ảnh hưởng đến công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội. Khi bệnh tiến triển nặng hơn, người bệnh sẽ nói lắp, bị mất trí nhớ, tâm thần không ổn định và có khả năng bị đột quỵ dẫn đến tàn tật hoặc tử vong.

Nguyên nhân thiểu năng tuần hoàn não gồm có:

• Rối loạn huyết áp: tăng huyết áp, hạ huyết áp

• Do cục máu đông, xơ vữa động mạch…

• Bệnh tim mạch:suy tim, bệnh van tim…

• Dị dạng mạch máu bẩm sinh, viêm tắc động mạch

• Chấn thương

• Thoái hoá cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ…gây chèn ép mạch máu làm giảm lượng máu lưu thông lên não

• Do các chèn ép từ bên ngoài hoặc do các bệnh thần kinh (u não, u tiểu não, u dây thần kinh số 8). 

Triệu chứng thiểu năng tuần hoàn não bao gồm:

• Nhức đầu: là triệu chứng hay gặp (chiếm 90% trường hợp) đồng thời cũng là triệu chứng xuất hiện sớm nhất. Tính chất đau lan tỏa, có tính co thắt hoặc khu trú vùng chẩm gáy – trán

• Chóng mặt: có cảm giác hơi loạng choạng khi đi hoặc đứng, bập bềnh như say sóng, có người cảm thấy hoa mắt, tối sầm mặt lại nhất là khi di chuyển từ tư thế nằm sang tư thế đứng đột ngột. 

• Dị cảm: là những cảm giác không thật, bất thường do bệnh nhân tự cảm thấy. Ví dụ như cảm giác tê bì ở đầu ngón, cảm giác kiến bò. Có cảm giác như ve kêu, cối xay lúa trong tai, tiếng này tồn tại cả ngày lẫn đêm, có khi ảnh hưởng đến mọi sinh hoạt, giấc ngủ và sức khỏe của người bệnh. 

• Rối loạn về giấc ngủ: mất ngủ, giảm chất lượng giấc ngủ.

• Rối loạn về sự chú ý: giảm sự chú ý, hay đãng trí hoặc chỉ chú ý đến một việc nào đó mà không còn phù hợp với hoàn cảnh lúc đó nữa

• Rối loạn về cảm xúc: dễ cáu, dễ xúc động.kiềm chế được.

• Rối loạn trí nhớ: giảm trí nhớ gần, khả năng sắp xếp lại theo trình tự giảm

Để phòng ngừa thiểu năng tuần hoàn máu não, bạn cần:

• Nghỉ ngơi thư giãn mỗi 10 phút khi làm việc trí óc liên tục 2 tiếng.

• Chơi thể thao, đi du lịch để giảm thiểu stress và tái tạo năng lượng sống, giúp tâm trạng luôn lạc quan, yêu đời

• Hạn chế sử dụng các sản phẩm công nghệ hàng ngày như tivi, laptop, smartphone.

• Tạo thói quen ăn uống khoa học, ăn nhiều rau củ, trái cây, chất xơ, hạn chế chất đạm, chất béo.

• Thăm khám bác sĩ ngay khi gặp phải các triệu chứng bất thường kể trên và nghiêm túc, kiên trì điều trị dứt điểm khi phát hiện có tình trạng thiếu máu não.

Việc chẩn đoán thiểu năng tuần hoàn não dựa vào các triệu chứng khi thăm khám lâm sàng và một số các thăm dò cận lâm sàng khác như:

Các phương pháp đánh giá dòng máu chảy đến não:

• Lưu huyết não đồ.

• Dùng siêu âm do hiệu ứng Doppler

• Chụp gamma mạch não.

• Đo lưu lượng máu não bằng phóng xạ

Các phương pháp đánh giá hiệu quả của việc tưới máu tại não:

• Điện não đồ.

• Ghi nhiệt độ ở mặt.

• Đo phản ứng nhiệt qua da.

• Nghiệm pháp tâm lý

Các phương pháp đánh giá tình trạng xơ vữa động mạch

• Chụp động mạch não.

• Chụp X-quang

• Xét nghiệm sinh hóa: lipid máu

• Xét nghiệm huyết học: chức năng đông máu

Các phương pháp điều trị thiểu năng tuần hoàn não bao gồm:

Nội khoa: dùng thuốc

Hiện nay có rất nhiều loại thuốc chữa triệu chứng này, tùy cơ chế bệnh sinh mà bệnh nhân sẽ được dùng các loại thuốc điều trị khác nhau.

• Các thuốc có cả dạng tiêm và uống như tanganil; thuốc dạng uống đơn thuần như sibelium; betaserc…

• Các thuốc cải thiện tuần hoàn não tác động trên nhiều cơ chế khác nhau như: stugeron làm giãn mạch não hoặc tăng cung cấp oxy não như duxil hoặc tăng lưu thông mạch máu như piracetam… 

• Thuốc Đông y: một số thuốc nguồn gốc Đông y cũng được sử dụng có hiệu quả như hoạt huyết dưỡng não, thuốc có chứa thành phần chiết xuất cây bạch quả ginko giloba

Ngoại khoa

Chỉ định ở những bệnh nhân có biểu hiện tai biến mạch máu não tạm thời, nguyên nhân do xơ vữa động mạch cảnh trong hoặc động mạch đốt sống thân nền.

• Đối với động mạch cảnh trong: phẫu thuật khai thông động mạch – kĩ thuật ghép hoặc bắc cầu.

• Đối với động mạch đốt sống – thân nền: phẫu thuật lấy huyết khối, khai thông động mạch, bắc cầu, cắt bỏ các quai bất thường của động mạch đốt sống.

Để điều trị bệnh hiệu quả và an toàn thì phải tìm nguyên nhân và điều trị tận gốc nguyên nhân, kết hợp với điều trị triệu chứng. Vì vậy, bạn cần đến khám bệnh tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán, xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp

Xem thêm:

• Trị thiểu năng tuần hoàn não bằng… bấm huyệt
• Thiếu máu não nên ăn gì? Lời khuyên từ bác sĩ Vinmec
• Thường xuyên bị đau đầu, buồn nôn, chóng mặt có nguy hiểm không?