Đau nửa đầu: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Đau nửa đầu là gì?

Đau đầu Migraine vẫn thường được gọi là đau nửa đầu, là tình trạng đau đầu một bên một cách đột ngột và dữ dội, đi kèm với các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn. Đau nửa đầu bên trái và đau nửa đầu bên phải thường gặp với tần suất như nhau. Cơn đau đầu thường kéo dài từ khoảng vài giờ, một số trường hợp có thể kéo dài tới vài ngày.

Đây là một bệnh lý thần kinh lành tính phổ biến, hay gặp ở nữ giới trong độ tuổi từ 10 đến 45 tuổi, ảnh hưởng nhiều đến công việc và sinh hoạt thường ngày của người bệnh. Hiện nay, nguyên nhân của bệnh vẫn chưa được giải thích rõ ràng nên việc điều trị còn nhiều hạn chế, chủ yếu chỉ điều trị giảm nhẹ và hạn chế việc tái phát triệu chứng đau.

Nguyên nhân gây đau nửa đầu đến nay vẫn chưa được hiểu rõ. Người ta nhận thấy có trên 60%  trường hợp bệnh nhân đau nửa đầu có bố mẹ cũng mắc phải chứng đau nửa đầu.

Có nhiều giả thuyết được đưa ra để giải thích cơ chế gây bệnh. Giả thuyết được công nhận nhiều nhất là đau nửa đầu có liên quan với sự thay đổi nào đó ở não trong việc hoạt động của dây thần kinh sinh ba. Ngoài ra, sự rối loạn của các chất trung gian, đặc biệt là serotonin cũng có thể là một trong những nguyên nhân gây nên đau đầu.

Một số thực phẩm được cho là có khả năng thúc đẩy tình trạng đau nửa đầu bao gồm socola, rượu và các chất có cồn, phô mai, hành tây, thức ăn béo và thực phẩm có tính axit.

Khác với các bệnh lý khác, bệnh đau nửa đầu thường có các dấu hiệu báo trước sự xuất hiện của cơn đau đầu vào khoảng 1 đến 2 ngày trước đó, được gọi là tiền triệu, bao gồm:

• Nhạy cảm với ánh sáng

• Nhạy cảm với tiếng ồn

• Đột ngột thay đổi tâm trạng, dễ trở nên trầm cảm hoặc hưng phấn

• Thay đổi vị giác, có khi thèm ăn hoặc có cảm giác buồn nôn

• Uể oải, mệt mỏi, thường xuyên ngáp

Ngay trước khi xuất hiện cơn đau nửa đầu khoảng 10 đến 30 phút, bệnh nhân thường nhận thấy các rối loạn thoáng qua, thường là các vấn đề liên quan đến thính giác và thị giác như thấy các điểm đen, thấy chớp sáng, nhấp nháy ánh sáng hoặc các vầng hào quang.

Tiền triệu là đặc điểm giúp phân biệt đau đầu Migraine và các cơn đau đầu thông thường.

Mặc dù đau đầu Migraine là bệnh lành tính nhưng nếu nó xuất hiện kèm với các dấu hiệu sau thì nên cảnh giác:

• Người bệnh trên 50 tuổi
• Tần suất và mức độ đau đầu tăng lên trong thời gian gần đây.
• Loại thuốc thường sử dụng nay không có hiệu quả.
• Đau đầu kèm sốt cao và nôn mửa nghiêm trọng
• Cứng cổ, gặp khó khăn khi nói, động kinh, nhìn mờ.

Nhiều nghiên cứu phát hiện ra các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải đau nửa đầu Migraine như:

• Di truyền: người có bố mẹ mắc chứng đau nửa đầu Migraine có tỷ lệ mắc cao hơn so với người bình thường.

• Thường xuyên mệt mỏi, căng thẳng.

• Dùng nhiều chất tạo ngọt và bột ngọt

• Dùng nhiều rượu bia hoặc các chất có cồn

• Phụ nữ ở những ngày trước hoặc ngay sau hành kinh.

• Phụ nữ đang mang thai hoặc sử dụng thuốc tránh thai.

• Phụ nữ mãn kinh

Không có biện pháp nào được đảm bảo chắc chắn để phòng ngừa bệnh đau nửa đầu. Tuy nhiên, một số thói quen sinh hoạt dưới đây được cho rằng sẽ giúp hạn chế mức độ trầm trọng của bệnh:

• Đặt miếng vải lạnh hoặc túi đá lên đầu hay lên mặt khi cơn đau đầu xảy ra.

• Nằm trong phòng tối, yên tĩnh, nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

• Giảm thiểu tiếng ồn, ánh sáng và các mùi hương như khói thuốc lá

• Tránh các yếu tố khởi phát cơn đau nửa đầu như sử dụng các thực phẩm có chất kích thích, các thức uống có cồn.

• Tập thể dục thường xuyên.

Đau nửa đầu được chẩn đoán dựa trên tiền sử cá nhân và gia đình người bệnh và các triệu chứng lâm sàng.

Một số xét nghiệm khác thường được chỉ định để loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm gây đau đầu khác, đặc biệt trong các trường hợp mà triệu chứng trở nên bất thường và nặng nề hơn.

• Công thức máu: tìm kiếm gợi ý về sự viêm nhiễm tủy sống hay não bộ, hoặc cơ thể bị nhiễm độc.

• Cộng hưởng từ và CT scan sọ não: phát hiện các bất thường liên quan đến não bộ và mạch máu. Cộng hưởng từ sọ não có thể giúp chẩn đoán các bệnh lý như u não, tai biến mạch máu não, xuất huyết não, viêm não màng não và các bất thường khác của hệ thần kinh trung ương.

• Cấy dịch não tủy: nếu có nghi ngờ một tình trạng nhiễm trùng hay chảy máu trong hệ thần kinh, bác sĩ sẽ chỉ định chọc dò dịch não tủy để làm xét nghiệm và cấy dịch não tủy.

Hiện nay vì chưa hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh nên việc điều trị tối ưu nhất của bệnh đau đầu Migraine bao gồm điều trị giảm nhẹ triệu chứng đau và giảm tái phát. Chiến lược điều trị cụ thể thay đổi tùy thuộc vào tần suất và cường độ của các cơn đau đầu mà bệnh nhân gặp phải.

• Nhóm thuốc giảm đau: sử dụng các thuốc giảm đau ngay khi cơn đau đầu Migraine xảy ra để có kết quả tốt nhất.

• Nhóm thuốc ngăn ngừa diễn tiến bệnh thường được dùng hằng ngày, kéo dài trong nhiều tuần mới có thể thấy được hiệu quả trong việc giảm tần suất và độ nặng của triệu chứng đau đầu.

Tuy nhiên một vài thuốc có các tác dụng phụ nhất đinh, nên chỉ những bệnh nhân có các đặc điểm sau mới có chỉ định dùng liệu pháp ngăn ngừa này:

• Đối mặt với nhiều hơn 4 đợt đau đầu trong vòng 1 tháng.

• Một đợt đau đầu kéo dài hơn 12 giờ.

• Các thuốc thuộc nhóm giảm đau không có hiệu quả

• Triệu chứng đau nửa đầu kéo dài hơn hoặc kèm them tê và yếu liệt.

Các thuốc ức chế beta, thuốc ức chế canxi, thuốc chống trầm cảm và thuốc chống động kinh là các thuốc thường dùng để ngăn ngừa diễn tiến bệnh đau nửa đầu.

Xem thêm:

• Chữa đau đầu, đau nửa đầu hiệu quả bằng tác động cột sống
• Đau nửa đầu thường xuyên, kéo dài nguy hiểm thế nào?
• Đau nửa đầu giật giật theo nhịp mạch đập kéo dài: Phải làm sao?